در انتخاب رشته کارشناسی ارشد، بعضی انتخاب ها به هیچ عنوان یک انتخاب نیستند، بلکه مجموعه ای از انتخاب ها را در یک انتخاب خلاصه می کنید. در واقع انتخاب شما، انتخاب هایی است در یک انتخاب. شاید چنین موضوعی را در ابتدا بازی من با واژگان قلمداد کنیم ولیکن به هیچ عنوان چنین نیست. وقتی که در انتخاب رشته کارشناسی ارشد، شما بین دانشگاه، گرایش، هزینه، امکان ادامه تحصیل، دوری از محل سکونت، بازار کار و ... چندین پارامتر را حذف می کنید و یکی را اهمیت داده و دیگری را بی اهمیت فرض می کنید، عملاً یک انتخاب را انجام می دهید و دیگر انتخابی در انتخاب دیگر شامل انتخاب رشته شما نمی شود. اما وقتی که شما، تمام پارامترها را مد نظر قرار داده باشید در واقع یک انتخاب متشکل از چندین انتخاب را مهم قلمداد می کنید.

 

 

بگذارید مسئله را ساده تر کنم. اصل بدون تغییر در جهان یک چیز است، عدم ثبات و تغییرات. تنها چیزی که ثابت می ماند، تغییر است. اگر با این رویکرد که فقط ادامه تحصیل در مقطع دکترا بدهید برای آزمون کارشناسی ارشد انتخاب رشته کنید، باید به بعدها نیز بیندیشید. ممکن است ورق زندگی شما برگردد و مجبور شوید بلافاصله وارد بازار کار شوید و یا در حین تحصیل به فکر درآمد باشید. زندگی، بعضی چیزها را به آدم تحمیل می کند. نمی توان با یک دید ثابت به کل آن نگاه کرد. امروز حالمان خوب است ولی فردا مشخص نیست. امروز همه چیز بر وفق مراد است و فردا از زمین و آسمان، از در و دیوار برایمان می بارد. در نظر گرفتن چنین تغییراتی آینده شما را می سازد و آینده همراه با تغییراتش از راه می رسد و زندگی شما را دستخوش تغییر می کند. اصولاً باید انتخابی کنید که همه پارامترهای مهم را در خود داشته باشد. یعنی انتخاب در انتخاب.

انتخاب رشته کارشناسی ارشد، باید به نحوی صورت بگیرد که تنها یک لایه نداشته باشد. یعنی همان لایه ای که دیگران می بینند و یا تحسین می کنند و یا تحقیر. انتخاب رشته باید دارای چندین لایه باشد. در زیر به این لایه ها اشاره می کنم: 

 

جدول لایه های مختلف پروسه انتخاب رشته کارشناسی ارشد

لایه سطحی: آنچه انتخاب کرده ام

لایه احساسی: حس من درباره انتخاب و برداشت دیگران از آن

لایه منطقی: اساس انتخاب من

لایه تقویتی: اساس منطق من

لایه درونی: اساس تفکر، احساس و واکنشهای من

 

لایه اول در انتخاب رشته کارشناسی ارشد - لایه سطحی

 همان که همگان می بیننند و به نظر می رسد می توانند بفهمند که چرا اینگونه انتخاب رشته کرده اید. اصولاً این لایه دربرگیرنده اصلی ترین پارامتریست که در ذهن شما بوده است و یا همان لایه ایست که رتبه شما اجازه داده است تا آن را انتخاب کنید. از آنجا که لایه سطحی آسانترین شیوه انتخاب رشته کارشناسی ارشد را میسر می سازد، بنابراین بیشتر داوطلبان در همان تک لایه در می مانند.

 

لایه دوم در انتخاب رشته کارشناسی ارشد - لایه احساسی

این لایه، احساس شما درباره انتخاب رشته تان را بیان می کند. این لایه نیز کمابیش برای دیگران می تواند هویدا شود، بی آنکه بخواهید درباره آن زیاد توضیح دهید. اگر شما دانشگاه پیام نور را بنا به شرایطی برای مقطع کارشناسی ارشد انتخاب کنید، حال آنکه حق خود را دانشگاه سراسری می دانستید، احساس شما چندان خوشایند نیست و این کمابیش مشخص است و اگر انتخاب شما دقیقاً به هدف خورده باشد که خوشحالی شما قابل پوشاندن نیست. بنابراین لایه احساسی، آن لایه از انتخاب را دربرمی گیرد که دیگران از انتخاب شما برداشت می کنند. پس لایه اول، چیزیست که دیگران می بینند و لایه دوم برداشتی است که دیگران دارند.

 

 

لایه سوم در انتخاب رشته کارشناسی ارشد - لایه منطقی

لایه منطقی، منطقی است که شما یک انتخاب را براساس آن حمایت می کنید و عملاً در برابر انتقادات و یا واکنش دیگران بر اساس این لایه دفاع می کنید. ممکن است شما به جای دانشگاه شریف، دانشگاه تهران یا مدرس یا امیرکبیر را در انتخاب رشته خود انتخاب کنید. براساس منطقی که این کار را کرده اید -که می تواند به خاطر اعتبار، محیط آن دانشگاه، استادی خاص و یا هر چیز دیگری باشد- این منطق شماست که چنین انتخابی را می سازد. منطقی که رتبه و شرایط شما نیز در آن دخالت دارد. در انتخاب رشته کارشناسی ارشد این لایه نیز وجود دارد ولیکن تا گفته نشود، مشخص نمی باشد و تفاوت آن با لایه اول، عدم مشخص بودن منطق شماست. می توان این منطق را پیش بینی کرد.

 

لایه چهارم در انتخاب رشته کارشناسی ارشد - لایه تقویتی

لایه اول و دوم جزء لاینفک انتخاب رشته کارشناسی ارشد هستند، ولیکن لایه سوم می تواند وجود داشته باشد و یا می تواند وجود نداشته باشد. از آنجا که انسانها یا از خود منطقی دارند و یا اینکه آن را از دیگران به عاریت می گیرند، احتمال وجود داشتن آن در انتخاب رشته کارشناسی ارشد زیاد است. ممکن است این لایه به غلط پایه گذاری شود و ممکن است از منطق صحیحی پیروی کند. منطق شانس نیست. لایه چهارم، احتمال خطای لایه سوم را اگر به صفر نرساند ولی می تواند آن را به حداقل برساند. بنابراین از لایه چهارم است که می توان زیربنای یک انتخاب رشته مطمئن و منطقی را برای آزمون کارشناسی ارشد پایه ریزی کرد. در این لایه شما تمامی جوانب را در نظر می گیرید و با مجموعه ای از پارامترهای مختلف انتخاب رشته خود را انجام می دهید. از این رو آن را لایه تقویتی نامیده ام که در واقع قوام بخش و تغذیه کننده آینده شما براساس انتخاب رشته کارشناسی ارشدتان می باشد. در این لایه، شما همه تغییرات آتی زندگی خود را پیش بینی می کنید و دست به یک انتخاب تمام عیار در انتخاب رشته کارشناسی ارشد خود می زنید. با مثال این لایه را تشریح می کنم. در نظر داشته باشید که در دانشگاهی فقط به خاطر عشق به علم و ادامه تحصیل مشغول گذراندن دوره کارشناسی ارشد هستید. ترم دوم عاشق می شوید، دوستان گرامی عشق خرج دارد. اگر درآمدی ندارید و شغلی، قدری آزرده خاطر خواهید شد. البته بعضی از دوستان به شغل شریف پدر پولدار مشغولند!!! پس چنین تغییری را در نظر داشته باشید. ممکن است خدای ناکرده روند زندگی به نحوی پیش برود که شما مجبور شوید به خانواده خود از نظر مالی کمک کنید. بنابراین در این لایه تغییرات را در نظر می گیرید و براساس تغییرات انتخاب رشته می کنید. در واقع این باید لایه اول باشد، سپس بر اساس این لایه، لایه منطق چیده شود و در نهایت لایه دوم و اول نیازی به چیده شدن ندارد، زیرا لایه هایی هستند که در معرض دید و برداشت همگان است. شما فقط می توانید دو لایه اول را زیباتر کنید، مانند نمای ساختمان.

 

 

لایه پنجم در انتخاب رشته کارشناسی ارشد - لایه درونی

اگر فکر می کردید که لایه چهارم، لایه پایانیست، سخت در اشتباه بوده اید. انسان هر کاری که می کند براساس غلیان درونی خود انجام می دهد و شاید به همین دلیل است که نیازهای غریزی انسان، او را دگرگون می سازد. چیدن لایه درونی اما بسیار سخت است. لایه درونی نشأت گرفته از تمامی احساسات و افکاریست که از ابتدای کودکی تا به حال با آن درگیر بوده اید. اما چرا این لایه را لایه پایانی و عملاً پایه انتخاب رشته کارشناسی ارشد قلمداد می کنم؟ بگذارید راحتتر صحبت کنم و البته شفاف تر. دوستی داشتم که با وضعیت بد خانوادگی از نظر مالی، علیرغم اینکه رشته مهندسی معدن را در لیسانس گذرانده بود ولی ناگهان تغییر رشته داد و به سمت رشته های هنر جذب شد و در نهایت سینما را برگزید. منطق زیبایی داشت و می گفت شب و روزم با سینما می گذرد و عشق به آن. بیهوده هم نمی گفت، چون تمام زندگیش هنرپیشه ها و کارگردانها بودند. آنقدر دانش سینما داشت که واقعاً فکر می کردیم روزی کارگردان بزرگی خواهد شد. رفت و در کارشناسی ارشد، سینما خواند. بعدها که او را دیدم، نادم و پشیمان بود و از نظر مالی به شدت در تنگنا. سر صحبت باز شد و یک تکه بزرگ از پازل انتخاب رشته که هیچگاه به آن نمی اندیشیدم بر ملا و خود به خود جانمایی شد. در نهایت فهمیدم و البته خودش اعتراف کرد که به خاطر اینکه روابط بین زن و مرد را در سینما آزادتر یافته بود، به سینما علاقه مند شده بود. البته ناگفته نماند این یک نفر اینگونه فکر می کرد و به راستی که به غلط فکر می کرد و این فکر غلط بنیانگذار یک انتخاب غلط شد. بنابراین روانکاوی درونی هر فرد که کاریست بسیار دشوار، اساس انتخابهای او را رقم می زند. لایه درونی لایه پیچیده ایست و باید کتابی در باب آن و اهمیتش در زمینه انتخاب رشته کارشناسی ارشد نگاشت. ببینید میل درونی شما، که شما را وادار به مهربانی، عصبانیت، طغیان، بخشش و سایر واکنشها می کند چیست و آیا این میل درونی براساس اطلاعات صحیحی بنا شده است و یا صرفاً زاییده یک سری توهمات عجیب و غریب و تجربیات شگرف شما از کودکی تا به امروز است. البته لایه درونی را می توانید فاکتور بگیرید، اگر حوصله چالش بیش از حد ندارید ولی به آن حداقل فکر کنید.

 

انتخاب رشته کارشناسی ارشد در 3گام

انتخاب رشته کارشناسی ارشد هوشمندانه 3 گام، 4 لایه اول را در انتخابهای شما لحاظ و براساس این 4 لایه به شما آنالیز دقیق می دهد ولیکن لایه پنجم با خود شماست و هیچ نرم افزار هوشمندانه ای نمی تواند آن لایه را رمزگشایی و در آنالیز خود اعمال کند.