کارشناسی ارشد مهندسی شیمی:

دوره کارشناسی ارشد مهندسی شیمی عموماً­­ شامل ۳2 واحد درسی در چهار نیم‌ سال تحصیلی است که از این تعداد ۶ واحد آن به پروژه کارشناسی ارشد تعلق می‌ گیرد (بسته به نظری یا عملی بودن پروژه). معمولا 3 ترم اول به گذراندن دروس تئوری و سمینار اختصاص یافته و بین 1 تا 2 ترم صرف فعالیت های پژوهشی پایان نامه می شود. این دوره گرایش ‌های متنوعی را شامل می‌ شود که هر گرایش دروس تخصصی مربوط به خود را دارد. به طور متوسط ۱۵ واحد از دروس کارشناسی ارشد مهندسی شیمی به دروس تخصصی اختصاص دارد و سایر واحدها مربوط به دروسی است که بین تعدادی از گرایش ‌ها مشترک (سطوح پیشرفته دروس کارشناسی) می ‌باشد. در ادامه به طور مختصر با تعدای از گرایش ‌های دوره کارشناسی ارشد مهندسی شیمی آشنا می‌ شویم. 

 

طراحی فرآیندهای صنعت نفت: 

این گرایش تقریباً کلیه گرایش ‌های مهندسی شیمی را پوشش می ‌دهد. فرآیند یعنی‌ عملکرد یا روش‌ و طریقی‌ که‌ بتوان‌ به‌ یاری‌ آن‌ ماده ‌ای‌ را از حالتی‌ به‌ حالت‌ دیگر تغییر شکل‌ داد و منظور از مهندس‌ طراحی‌ فرآیندهای‌ صنایع‌ نفت‌ یعنی‌ فردی‌ که‌ روش‌ این‌ تغییر و تحول‌ را طراحی‌ کند. در این گرایش دانشجویان با اصول طراحی فرایندهای مهندسی شیمی و تجهیزات مربوطه آشنا می‌ شوند و همچنین کار کردن با نرم‌افزارهای طراحی مهندسی شیمی را فرا می‌ گیرند. یک‌ مهندس‌ شیمی‌ گرایش‌ طراحی‌ فرآیندهای‌ صنایع‌ نفت‌، واکنش‌ های‌ خاصی‌ را از شیمیست ‌ها می ‌گیرد و با توجه‌ به‌ شرایط‌ محیطی‌، اقتصادی‌ و ... بهترین‌ روش‌ تولید مواد شیمیایی‌ و خالص‌ سازی‌ آن ها را پیدا کرده‌ و پیاده‌ می ‌کند. البته باید توجه داشت که ظرفیت پذیرش و دانشگاه های پذیرنده کارشناسی ارشد مجموعه مهندسی شیمی متناسب با گستردگی هر گرایش در زمان انتخاب رشته متفاوت خواهد بود لذا داوطلبان باید به آن توجه لازم را داشته باشند.

 

صنایع غذایی:

دانش تبدیل مواد غذایی به محصولات غذایی مغذی ‌تر و با طعم بهتر. طراحی‌ دستگاه‌ هایی‌ که‌ فرآیند خشک‌ کردن‌ را انجام‌ می‌ دهند و همچنین طراحی‌ دستگاه ‌های‌ استریلیزه‌، پاستوریزه‌ و منجمدکننده‌ برعهده‌ متخصصین‌ همین‌ رشته‌ است.

 

بیوتکنولوژی:

(زیست فناوری) عبارت است از کاربرد علوم مختلف در استفاده مستقیم یا غیرمستقیم از موجودات زنده، قسمتی از بدن و یا فرآورده‌ های آن‌ها در اشکال طبیعی یا تغییریافته. اساس درس‌های تخصصی این رشته بر پایه علوم زیستی است. این گرایش جز گرایش‌ های جدید در مهندسی شیمی است به همین دلیل علاقه‌ مندان زیادی دارد. به‌ طور کلی هر گونه فعالیت هوشمندانه بشر در خلق، بهبود و عرضه محصولات گوناگون با استفاده از موجودات زنده مخصوصاً از طریق دستکاری ژنتیکی آن‌ها در سطح مولکولی، در حوزه بیوتکنولوژی قرار می ‌گیرد.

 

پلیمر:

دانش تبدیل پلیمرهای خام (PVC,PP,PE) به پلیمرهای صنعتی (لاستیک، چسب، رنگ و ...). شیمی فیزیک پلیمرها، رئولوژی پلیمرها، خواص مکانیکی و شکل‌دهی مواد پلیمری و همچنین مکانیک کامپوزیت‌ها به صورت تخصصی در گرایش پلیمر تدریس می‌ گردند. دانشجویان‌ این‌ گرایش‌ نهایتاً در یکی‌ از زمینه‌ های‌ پلیمر مثل‌ فرایند شکل‌دهی‌ پلیمر یا طراحی‌ واحدهای‌ صنعتی‌ تولید پلیمر تبحر پیدا می‌ کنند.

 

 

صنایع گاز:

دانش تبدیل گاز طبیعی به گاز قابل مصرف (شامل عملیات استخراج، پالایش، انتقال و ...).

 

ترموسینیتیک و کاتالیست:

این گرایش عمدتاً به دو شاخه‌ ی : ۱) ترمودینامیک ۲)سینتیک و کاتالیست، تقسیم می‌ شود.

شاخه ‌ی اول بیشتر به مفاهیم ترمودینامیکی همچون روابط کار، انرژی، فشار حجم، گرا و … خصوصاً در محلول ‌ها به صورت کاربردی، که در حیطه مهندسی شیمی است می ‌پردازد.

شاخه‌ ی دوم متمرکز به سه بحث عمده در زمینه‌ ی کاتالیست ‌هاست:

۱) سینتیک واکنش ‌های کاتالیستی و طراحی راکتورهای مربوطه

۲) اصول و روش‌ های ساخت کاتالیست‌ها

۳) تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کاتالیست‌ها

 

پدیده‌های انتقال و فرآیندهای جداسازی:

دروس مربوط به پدیده ­های انتقال، آشنایی با انواع فرآیندهای جداسازی مانند تقطیر، استخراج، تبلور و نیز شبیه‌ سازی و مدل ‌سازی فرآیندها از جمله مباحثی است که به صورت تخصصی در این گرایش مورد بررسی قرار می ‌گیرند.

 

 

مدل سازی، شبیه ‌سازی و کنترل:

آشنایی با سیستم‌ های کنترلی حاکم بر فرآیندها موضوع اصلی این گرایش می‌ باشد. کنترل مدرن و بهینه، کنترل دیجیتالی، کنترل غیر خطی و کاربرد هوش مصنوعی در مهندسی شیمی از جمله دروس تخصصی این گرایش می ‌باشند.

 

محیط زیست:

مسائل محیط زیستی صنایع از موضوعاتی است که اخیراً مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. از آنجا که صنایع مربوط به مهندسی شیمی از جمله صنایعی هستند که تأثیر فراوانی در محیط زیست دارند لذا گرایش محیط زیست در مهندسی شیمی (که در چند سال اخیر وارد این رشته شده) اهمیت ویژه‌ای می ‌یابد. مباحث تصفیه آب و فاضلاب و ضایعات جامد، تصفیه بی ‌هوازی و کنترل آلودگی هوا از جمله موضوعاتی هستند که در این گرایش به صورت تخصصی آموزش داده می‌ شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این گرایش و بازار کار آن لطفا مطلب بازار کار مهندسی شیمی گرایش محیط زیست را در 3گام مطالعه کنید.

 

پتروشیمی:

دانش تبدیل شاخه ­ای از فرآورده ­های نفتی به فرآورده­ های غیرنفتی (پلیمرهای خام و محصولات پتروشیمی). وظیفه‌ مهندس‌ پتروشیمی،‌ طراحی‌ دستگاه‌ ها و فرآیند تولید مواد مختلف‌ از جمله‌ کودهای‌ شیمیایی‌، شوینده ‌ها، فرآورده ‌های‌ پلیمری‌ (مواد اولیه‌ پلاستیک‌ها، لاستیک‌ها و الیاف‌ مصنوعی‌) و مواد شیمیایی‌ (اسیدها، حلال‌ها) از نفت‌ و برش ‌های‌ نفتی‌ است‌.

 

نانوفناوری:

اگر از دیدگاه مهندسی شیمی و شیمی به فناوری نانو نگریسته شود می‌ توان گفت رشته نانوشیمی تقریباً در تمامی علوم و فنون به کار می ‌رود، به عبارت دیگر در زمینه‌ های مختلفی از جمله سوخت، پلیمر، رنگ، ساخت‌وساز، پوشاک، دارو، غذا و به‌ طورکلی هرآن‌چه که به شیمی و مهندسی شیمی مربوط می ‌شود، می ‌توان از مزایای این فناوری بهره جست.

 

 

صنایع شیمیایی معدنی:

دانش تبدیل مواد شیمیایی استخراج شده از معدن به محصولات شیمیایی معدنی (گچ، سیمان، کاشی، اسیدها و بازها، گازهای صنعتی و ...). فارغ­ التحصیلان این گرایش در زمینه آن دسته از صنایع شیمیایی که با مواد اولیه­ ی معدنی سر و کار دارند تربیت می­ شوند. کارخانجات و صنایع تحت پوشش این گروه طیف وسیعی از کارخانجات تولیدی شامل کارخانجات اسیدهای معدنی ، سیمان ، کاشی و سرامیک ، تولید و کاربرد مواد نانو و غشاها ... و همچنین برخی کارخانجات فرآوری مواد کانی و فلزی را در بر می­ گیرد.

طراحی فرآیند پرطرفدارترین گرایش مهندسی شیمی است: طبق نظر سنجی های انجام شده در جامعه آماری 200 نفری مهندسی شیمی، گرایش طراحی فرایند با 37 درصد، در صدر پرطرفدارترین گرایش های مهندسی شیمی می باشد.

 

اطلاعات کلی سیلابس برای گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی شیمی

دانشجویان کارشناسی ارشد مهندسی شیمی با توجه به سیلابس وزارت فرهنگ و آموزش عالی، دروس اصلی مهندسی شیمی را در سطح پیشرفته فرا می گیرند که در جدول زیر لیست شده است.

 

جدول دروس اصلی مهندسی شیمی با توجه به سیلابس وزارت فرهنگ و آموزش عالی

سینتیک و طرح راکتور پیشرفته	ترمودینامیک مهندسی شیمی پیشرفته
محاسبات عددی پیشرفته	مکانیک سیالات پیشرفته
انتقال حرارت پیشرفته	انتقال جرم پیشرفته

دروس اختیاری ارائه شده مربوط به هر گرایش نیز در هنگام انتخاب رشته کارشناسی ارشد در اختیار دانشجویان محترم قرار داده می شود.

 

 

وضعیت ادامه تحصیل (در داخل کشور و خارج از کشور)

دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) در دوران تحصیل عموما به جنبه ‌های نظری و بیشتر پژوهشی می پردازند و علاوه بر افزایش مراتب علمی، توانایی خود را از طریق تحقیق و پژوهش در یک مورد تخصصی تر (بر پاپه گرایش انتخاب شده)، ارتقا می دهند. برای موفقیت در مقطع ارشد شیمی داشتن دانش کافی و آگاهی از بهترین منابع ارشد مهندسی شیمی هم ضروری می باشد.

در خصوص کلیه گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی شیمی می توان گفت امکان ادامه تحصیل در داخل و خارج کشور در مقطع دکترا وجود دارد. البته پذیرش خارج کشور در برخی گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی شیمی مانند بیوتکنولوژی، مهندسی محیط زیست، نانو، پلیمر نسبت به سایر گرایش ها بیشتر است. چرا که به علت جدید بودن این گرایش ها، امکان کار بر موضوعات پژوهشی و تحقیقاتی بیشتری وجود دارد. در حالی که گرایش های طراحی فرآیند، فرآیند های جداسازی در داخل کشور بسیار مورد توجه بوده و پروژه های تحقیقاتی زیادی برای آنها تعریف شده است. در نهایت داوطلب بهتر است علاقه خود را در الویت انتخاب گرایش قرار دهد.

همچنین برای کسب اطلاعات دیگر درباره ارشد مهندسی شیمی مطلب معرفی ارشد مهندسی شیمی را در سایت 3گام بخوانید.