رشته شیمی یکی از زیرمجموعه های علوم تجربی است و می توان مثل زیست شناسی، شیمی را یکی از علوم پایه و بنیادی علوم تجربی دانست. پایه های رشته هایی مثل بیولوژی، بیوتکنولوژی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، و رشته های بسیار دیگری در مجموعه علوم پزشکی و مهندسی بر بستر علم شیمی بنا شده اند. علم شیمی، علم اتم ها، مولکول ها، و پیوندهای میان آن هاست. همچنین می توانید معرفی سایر رشته های دانشگاهی علوم تجربی را در سایت 3گام بخوانید
کارشناسی رشته شیمی در یک نگاه
در جدول و نمودار زیر به اجمال رشته شیمی را بررسی می کنیم.
|
عنوان ویژگی کارشناسی رشته شیمی |
وضعیت |
|
نسبتا بالا |
|
|
متوسط رو به پایین – مهارت و توانایی های لازم برای کسب شغل و جذب بازار کار ضروری است. |
|
|
میزان شناخته بودن رشته شیمی در میان مردم |
بالا |
|
مدت زمان ورود به بازار کار رشته شیمی |
نسبتا بالا |
|
سختی کار نسبت به درآمد کارشناسی رشته شیمی |
متوسط |
|
درصد قبولی در کارشناسی رشته شیمی داوطلبان در کلیه دانشگاه های کشور |
حدود 5 هزار نفر پذیرش |
|
شانس قبولی کارشناسی رشته شیمی در دانشگاه های برتر |
حدودا 100 نفر پذیرش در دانشگاه های برتر |
|
کارشناسی ارشد و دکتری |
|
|
امکان بورسیه تحصیلی رشته شیمی در سایر کشورها |
متوسط |
|
خطرپذیری کارشناسی رشته شیمی |
بالا – کار با مواد شیمیایی |
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – تاریخچه شیمی
علم شیمی علمی کهنه و قدیمی است. در دوران باستان علم شیمی وجود نداشته اما بسیاری از افراد به کیمیاگری مشغول بودند و به آن اعتقاد داشتند و آن را جزء علوم غریبه می دانستند. درمقابل بعضی از افراد نیز به مطالعه و تعمق در آن می پرداختند. مثلا زکریای رازی کیمیاگر و شیمیدان ایرانی توانست گوگرد و الکل را کشف کند.
در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هیجدهم شیمی به تدریج به عنوان یک علم شناخته شد. اولین کسی که با آموخته های خرافی شیمی در گذشته به مخالفت پرداخت، رابرت بویل انگلیسی بود.از آن دوره به بعد به تدریج دانشمندان گوناگون به کشف مواد شیمیایی پرداختند و علم شیمی را منسجم تر و توسعه داده اند.
در ایران آموزش علم شیمی در دوران جنگ های ایران و روسیه آغاز شد و اولین آموزشگاه رشته شیمی مدرسه دارالفنون بود و مدرسان علم شیمی و داروسازی از خارج از کشور به دارالفنون امدند. به مرور زمان در سال 1320 آموزش شیمی وارد دوره نوینی شد و هنرسرای عالی در 5 رشته برق، شیمی، معماری، رنگ رزی صنعتی، و ماشین سازی به تربیت دانشجویان پرداخت.
در سال 1364 گروه شیمی به بخش مهندسی شیمی تغییر نام داد و در دو گرایش شیمی و مهندسی شیمی دانشجو می پذیرفت. درحال حاضر در بعضی از دانشگاه های کشور رشته شیمی وجود دارد.
آشنایی با رشته شیمی
واژه شیمی از واژه یونانی کیمیا به معنا ممزوج کردن آمده است. برخی دیگر نیز معتقدند که کلمه شیمی از واژه عربی شامان به معنی پنهانی و اسرار آمیز مشتق شده است. علم شیمی علمی است که از دیرباز با زندگی انسان ها عجین بوده و انسان ها حتی بدون اطلاع از آن در زندگی خود از شیمی بهره می بردند.
علم شیمی با اجزا و ذرات بی جان جهان سروکار دارد و به مطالعه و شناخت خواص مواد و اجسام (مثل مولکول ها، اتم ها، یون ها و ...)، واکنش اجسام با یکدیگر، تغییرات و شیوه تولید آن ها از سطح خرد تا کلان می پردازد. رشته شیمی از جمله رشته های پراهمیت علوم تجربی است که در کشورما مهجور مانده است؛ چراکه بدون وجود کارشناسان شیمی و شناخت مواد امکان پیشبرد بسیاری از رشته ها و علوم وجود ندارد.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – گرایش های شیمی
رشته شیمی در مقطع کارشناسی دارای 6 گرایش است که عبارتند از؛
- گرایش های شیمی - شیمی کاربردی
- گرایش های شیمی - شیمی محض
- گرایش های شیمی - شیمی دارویی
- گرایش های شیمی - شیمی آفت کش ها
- گرایش های شیمی - شیمی فناوری اطلاعات
- گرایش های شیمی - شیمی محیط زیست
گرایش های شیمی - شیمی کاربردی
اگر یک طیف را در نظر بگیریم و در یک سر آن شیمی و در سر دیگر آن مهندسی شیمی قرار بگیرد، شیمی کاربردی در میانه طیف و بین شیمی محض و مهندسی شیمی قرار می گیرد. در شیمی کاربردی هدف ، استفاده از کشفیات و آموخته های علم شیمی در صنعت است. رشته شیمی کاربردی به لحاظ دروس و واحد های درسی بسیار به شیمی محض شباهت دارد.
گرایش های شیمی - شیمی محض
رشته شیمی محض بدون هیچ گرایشی فقط به مطالعه علم شیمی می پردازد. رشته شیمی محض به مطالعه کامل ترکیب، ساختار، ویژگی های ماده، و کنترل آزمایشگاهی فرآیندهای شیمیایی می پردازد. رشته شیمی محض جنبه نظری دارد و دانشجویان این رشته در آزمایشگاه ها بیشتر به تحقیق و توسعه علم شیمی می پردازند.
گرایش های شیمی - شیمی دارویی
یکی از رشته های پرطرفدار رشته شیمی، شیمی دارویی است. شیمی دارویی یکی از زیربناهای علوم داروسازی، پزشکی، دندان پزشکی و ... است. گرایش شیمی دارویی به مطالعه و شناخت ترکیبات شیمیایی می پردازد تا بتواند با استفاده از آن ها به تولید داروها بپردازد و در زمینه درمان بیماری های انسان به کار می آید. همچنین شیمی دارویی مطالعاتی در زمینه فارماکوکینتیک ، فارماکودینامیک و متابولیسم دارو را نیز شامل می شود.
گرایش های شیمی - شیمی آفت کش ها
آفت ها موجوداتی هستند که از اندام های مختلف گیاهی استفاده می کنند و برای به دست آوردن غذای خود با انسان رقابت نموده و به تولیدات ومحصولات انسان به ویژه محصولات کشاورزی آسیب می رسانند. هدف شیمی آفت کش ها تهیه و ساخت سموم گوناگون به کمک فرمول های شیمیایی است تا بتواند در سریع ترین زمان و بدون آسیب زدن به گیاهان و محصولات، آفات را ازبین ببرند.
گرایش های شیمی - شیمی فناوری اطلاعات
گرایش شیمی فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش های شیمی و دانش فناوری اطلاعات است. در رشته شیمی فناوری اطلاعات به دانشجویان این گرایش آموخته می شود تا با ابزارهای فناوری نظیر رایانه ها، نرم افزارها، بانک های اطلاعاتی، شبیه سازی ها و ... به حل مسائل حوزه علم شیمی و مدل سازی در این زمینه بپردازند.
گرایش های شیمی - شیمی محیط زیست
شیمی محیط زیست شاخه ای از علم شیمی است که به شناخت و بررسی پدیده های شیمیایی و زیست شیمیایی طبیعی، مسائل محیط زیست با تکیه به علم شیمی، و ارائه راه حل ها برای رفع این مسائل می پردازد. کارشناسان شیمی محیط زیست به مسائل محیط زیست نظیر تصفیه آب، زیست شیمیایی موجودات زنده ، آلودگی هوای شهرها، آلاینده های محیطی، و ... می پردازد.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – تفاوت رشته شیمی با رشته مهندسی شیمی
رشته مهندسی شیمی برخلاف نامش بیشتر از اینکه با شیمی درارتباط باشد، همانند رشته های مهندسی دیگر با ریاضیات سر و کار دارد؛ درحالیکه رشته شیمی و گرایش های آن به طور مستقیم با علم شیمی سروکار دارند. مهندسی شیمی ترکیبی از علم شیمی و مهندسی مکانیک است و ناظر به ساخت و طراحی تجهیزات و تهیه مواد جدید شیمیایی است؛ درحالیکه رشته شیمی به مطالعه ذرات و مواد شیمیایی می پردازد.
همچنین رشته مهندسی شیمی دارای 9 گرایش صنایع غذایی، صنایع شیمیایی معدنی، صنایع گاز، صنایع پتروشیمی، صنایع پلیمر، طراحی فرآیندهای صنایع نفت، بهره‌برداری از منابع نفت و شیمیایی سلولزی است؛ درحالی که رشته شیمی 6 گرایش شیمی کاربردی، شیمی محض، شیمی دارویی، شیمی آفت کش ها ، شیمی فناوری اطلاعات، و شیمی محیط زیست است. همچنین پذیرش رشته شیمی در خارج از کشور بسیار بهتر و آسان تر از مهندسی شیمی است.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – وظایف کارشناسان شیمی
کارشناسان شیمی می توانند در بخش های مختلف سازمان ها و موسسات گوناگون مشغول به کارشوند و متناسب با محیط کاری شان وظایف شان تغییر خواهد کرد. اما به طور کلی وطایفی که می توان از یک کارشناس شیمی در گرایش های گوناگون انتظار داشت عبارتند از؛
- توسعه داروها در صنعت پزشکی
- بررسی تغییرات آب و هوایی
- تمیز نگه داشتن منابع آبی
- ایجاد محصولات جدید و کنترل کیفیت آن ها در صنایع غذایی
- یافتن راه های ایمن برای دفع زباله های صنعتی
- ایجاد پلاستیک و الیاف مصنوعی در صنایع پلیمر
- تشخیص و درمان بیماری ها در بخش بهداشت و درمان
- تحلیل شواهد پزشکی قانونی در تحقیقات جنایی
- تهیه محلولها و معرف های شیمیایی مورد نیاز
- شرکت در فرآیندهای ارتقاء کیفیت و بهینه سازی روش ها و روندهای کاری آزمایشگاه
- طراحی و انجام آزمایش های آزمایشگاهی
- مشاهده و ثبت نتایج
- نوشتن گزارش و ارائه یافته ها
رشته شیمی برای چه کسانی مناسب است؟
اولین پارامتر انتخاب رشته شیمی علاقه به شیمی و مطالعه در مواد شیمیایی و ذرات است. از آن جایی که ماهیت رشته شیمی تحقیق و پژوهش است، دانشجویان رشته شیمی روحیه جستجوگری و اکتشاف داشته باشند. همچنین در علم شیمی اعداد و فرمول ها بسیار زیاد است و دانشجویان رشته شیمی باید مهارت های ذهنی لازم و حافظه قوی برای تسلط بر آن ها را داشته باشند. همچنین تسلط و قدرت تحلیل دروس شیمی، فیزیک و ریاضی برای رشته شیمی اهمیت بسیاری دارد. دانستن زبان انگلیسی نیز برای موفقیت در رشته شیمی ضروری است. مواد شیمیایی خطرناک است و کارشناسان شیمی باید بتوانند با مواد خطرناک کار کنند.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – مزایا و معایب رشته شیمی
رشته شیمی رشته ای پایه ای است و به لحاظ بازار کار برای بعضی از گرایش های شیمی بازارکار خوبی وجود دارد مثل شیمی دارویی و برای بعضی از گرایش ها مثل گرایش شیمی محض بازار کار چندان خوبی وجود ندارد. رشته شیمی رشته ای است که بیشتر در فضای بسته و آزمایشگاهی وجود دارد و از سروصدا به دور است. همچنین کار با مواد شیمیایی ممکن است حساسیت ها و یا مشکلاتی را برای کارشناسان شیمی فراهم بیاورد.
مهمترین ضعف رشته شیمی در ایران کمبود بازار کار آن و بی توجهی به رشته شیمی است.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – بازار کار و درآمد رشته شیمی
فارغ التحصیلان رشته شیمی در بعضی از گرایش ها از بازار کار خوبی برخوردارند و در برخی دیگر نه! با وجود این مهارت و تلاشگری کارشناس شیمی بسیار مهم است و می تواند آن را به بازار کار خوبی برساند.
کارشناسان شیمی می تواند در مراکز گوناگونی نظیر صنایع داروسازی، کارخانه ها و صنایع تولید و فرآوری مواد غذایی، پتروشیمی، صنایع رنگ، آزمایشگاه های مراکز دولتی و خصوصی( مثل معاونت غذا دارو، سازمان استاندارد، سازمان محیط زیست)، بخش کنترل و کیفیت و تحقیق و توسعه کارخانه ها و مراکز تولیدی، اپراتورهای دستگاه های آنالیز کمی و کیفی شرکت های خصوصی و دولتی، شرکت های فروش تجهیزات و مواد شیمیایی، صنایع سنگین، صنایع و معادن، پالایشگاه های نفت، دبیری شیمی در آموزش و پرورش، کارشناس فنی مشغول به کار شوند.
همچنین کارشناسان شیمی می توانند آزمایشگاه خصوصی خود را تاسیس کنند و کارآفرین باشند که این مورد نیازمند سرمایه زیادی است.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – دوره تحصیل کارشناسی رشته شیمی
دوره تحضیل رشته شیمی 4 سال هاست و گرایش های مختلف شیمی تعداد واحد ها و دروس نزدیک به هم را می گذرانند. واحدهای درسی گرایش های مختلف شیمی عبارتند از؛
واحدهای درسی شیمی آفت کش ها و تعداد واحدها :
- تعداد کل واحدها : 136 واحد
- دروس عمومی : 21 واحد
- دروس پایه: 24 واحد
- دروس اصلی : 46 واحد
- دروس تخصصی: 35 واحد
- دروس اختیاری: 10 واحد
واحدهای درسی شیمی گرایش محیط زیست و تعداد واحدها :
- تعداد کل واحدها : 135 واحد
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس پایه: 26 واحد
- دروس اصلی: 54 واحد
- دروس تخصصی: 28 واحد
- دروس اختیاری : 7 واحد
واحدهای درسی شیمی محض و تعداد واحدها :
- تعداد کل واحدها : 137واحد
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس پایه: 26 واحد
- دروس اصلی : 59 واحد
- دروس تخصصی: 17 واحد
- دروس اختیاری : 15 واحد
واحدهای درسی شیمی فناوری اطلاعات و تعداد واحدها :
- تعداد کل واحدها : 131 واحد
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس پایه: 26 واحد
- دروس اصلی : 59 واحد
- دروس تخصصی: 18 واحد
- دروس اختیاری: 9 واحد
واحدهای درسی شیمی کاربردی و تعداد واحدها :
- تعداد کل واحدها: 137 واحد
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس پایه: 26 واحد
- دروس اصلی : 59 واحد
- دروس تخصصی: 17 واحد
- دروس اختیاری: 15 واحد
دوره تحصیل کارشناسی رشته شیمی - دروس عمومی گرایش های شیمی:
- دو درس ازدروس مبانی نظری اسلام
- ادبیات فارسی
- یک درس از دروس اخلاق اسلامی
- زبان عمومی
- یک درس از دروس انقلاب اسلامی
- تربیت بدنی 1
- یک درس ازدروس تاریخ وتمدن اسلامی
- تربیت بدنی 2
- یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی
- جمعیت و تنظیم خانواده
دوره تحصیل کارشناسی رشته شیمی - دروس پایه گرایش های شیمی:
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
دوره کارشناسی ارشد و دکتری شیمی در گرایش های مختلف وجود دارد و فارغ التحصیلان رشته شیمی می توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و قبولی در آن در رشته ی شیمی در هریک از 8 گرایش تخصصی شامل شیمی - گرایش شیمی فیزیک، شیمی - گرایش شیمی آلی، شیمی - گرایش شیمی معدنی، شیمی - گرایش شیمی تجزیه، شیمی کاربردی، فیتو شیمی، نانو شیمی، آموزش شیمی، پیشرانه ها، شیمی - گرایش شیمی پلیمر، علوم و تکنولوژی پلیمر، شیمی - گرایش شیمی دریا، شیمی دارویی، شیمی کاتالیست ادامه تحصیل دهند.
معرفی مقطع کارشناسی رشته شیمی – مهاجرت
اگرچه رشته شیمی در ایران جایگاه مناسب چندانی ندارد، در بسیاری از کشور ها از جایگاه خوبی برخوردار است و رشته ی مادر محسوب می شود. با داشتن رزومه قوی تحصیلی و کاری به راحتی می توان در بسیاری از کشورها بورسیه تحصیلی رشته شیمی را گرفت و چندان بین گرایش شیمی محض با کاربردی در خارج کشور تفاوتی وجود ندارد و برای همه گرایش های شیمی در خارج از کشور بازار کار خوبی وجود دارد. برای مثال یک شیمی دان در آمریکا می تواند حقوقی متوسط بین 68 هزار دلار تا 116 هزار دلار در سال داشته باشد.
