معرفی گرایش سیستمهای سلامت در کارشناسی ارشد مجموعه مهندسی صنایع:

چرا سیستم های سلامت؟

تغییراتی که با گذشت زمان در نظام سلامت به وجود آمده است، باعث شده تا به یک نظام پیچیده و متغیر تبدیل شود. همچنین این سیستم پیچیده قسمت بزرگی از هزینه های دولتی را در بر میگیرد. بنابراین نیاز به بهبود در این سیستمها بسیار احساس شده و وجود یک دید سیستمی، مورد توجه واقع می شود. با وجود پزشکان با تجربه، نیروی انسانی متبحر و امکانات مناسب مشاهده می شود هنوز سازمان های وابسته به نظام سلامت مانند بیمارستان ها، کلینیک ها و سایر مراکز با مشکلات زیادی مواجه هستند. هر چند تمام بخش ها و افراد مسئولیت های خود را به درستی و بی نقص انجام می دهند، اما در اکثر موارد مشاهده شده عمده این مشکلات به دلیل عدم وجود یک نگاه سیستمی به این مراکز است. مهندسی سیستم ها کمک میکند تا سیستمهای موجود سلامت شناسایی، بررسی و آنالیز شوند؛ سپس با ارائه راه حلهایی، سیستم کاراتر عمل کند و بهره وری سیستم افزایش یابد. این امر باعث میشود بیمارستانها بیمارمحور، پاسخگو و انعطاف پذیرتر باشند.

 

 

در ادامه نمونه هایی از اقداماتی که مهندسین سیستم های سلامت میتوانند انجام دهند مطرح شده است. البته با توجه به گسترده بودن حوزه های مطالعاتی مهندسی صنایع، تقریباً تمام قسمت های نظام سلامت می تواند از این اقدامات بهره ببرد، اما در اینجا فقط به چند مورد اکتفا می شود.

1. تیم های بهبود کیفیت می توانند نقش بسیار مهمی در قسمت های مختلف بیمارستان داشته باشند و با توجه به الزاماتی که جدیداً با استفاده از استاندارد های اعتبار بخشی در بیمارستان ها به وجود آمده است، نیاز به این تیم ها در این مراکز بیشتر احساس می شود.  
2. صف های انتظار در بیمارستان ها یکی از مهم ترین عوامل نارضایتی بیماران است که باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی می شود.  صف های انتظار در قسمت هایی چون پذیرش و ترخیص بیشتر خودنمایی می کند. همچنین بخش پاراکلینیک بیمارستان ها نیز اغلب دچار این مشکل می باشد. در اکثر موارد با یک نگاه سیستمی و فرایندی و با استفاده از مهندسی مجدد می توان این مشکل را حل کرد یا تا حد امکان کاهش داد.
3. اتاق عمل یک قسمت بسیار مهم و درآمدزا برای بیمارستان ها است و بیکاری آن باعث خواب سرمایه عظیمی می شود. برنامه ریزی و زمان بندی اتاق عمل برای استفاده بهینه از آن در جراحی های مختلف یکی از مواردی است که تا کنون بررسی هایی روی آن صورت گرفته است.
4. سازمان انتقال خون یکی دیگر از بخش های مهمی است که نیاز به برنامه ریزی های دقیقی دارد. با توجه به موجودیت خون، مباحث حمل و نقل و کنترل موجودی می تواند در برنامه ریزی هایی که برای این سازمان انجام میگیرد تأثیر بسزایی داشته باشد.
5. برنامه ریزی و شیفت بندی پرستاران هم از مباحث مهم در بیمارستان هاست که با استفاده از ابزار های مهندسی صنایع قابل حل است.

هرچند سالهاست که مهندسین صنایع، در حوزه سلامت فعالیت می کنند و پایان نامه هایی در مقاطع ارشد و دکتری در حوزه سلامت کار شده است، اما در سال تحصیلی 92- 93 برای اولین بار دانشگاه های تربیت مدرس (از طریق کنکور) و امیرکبیر (از طریق رتبه های برتر) به صورت هم زمان اقدام به پذیرش دانشجو در گرایش مهندسی سیستم های سلامت از رشته مهندسی صنایع کردند. احتمالاً در آینده نزدیک دانشگاه تهران نیز اقدام به پذیرش دانشجو در این رشته نماید.

در ادامه به همت سرکارخانم نژادجعفری که از دانشجویان این گرایش در دانشگاه تربیت مدرس هستند، به بررسی گرایش سیستمهای سلامت در کارشناسی ارشد مهندسی صنایع در دانشگاه تربیت مدرس می پردازیم.

چارت درسی این رشته به صورت زیر می باشد:

ترم اول	تعداد واحد	ترم دوم	تعداد واحد	ترم سوم	تعداد واحد	ترم چهارم	تعداد واحد
تحقیق در عملیات در سلامت	3	فناوري اطلاعات در سلامت	3	اختیاری	3	پایان نامه	6
بهبود فرايند و كيفيت در سلامت	3	استانداردها، معيارهاي ارزيابي و اعتبارسنجي سيستم هاي سلامت	3	پایان نامه	6
كارورزي مهندسي سيستم هاي سلامت ۱	0.5	كارورزي مهندسي سيستم هاي سلامت 2	0.5
روش شناسي و طراحي پژوهش	2	سمینار	2
اختیاری	3	اختیاری	3
آشنایی با سیستم های سلامت	3	آمار زیستی و شاخص های بهداشتی	3
جمع	11.5	جمع	11.5	جمع	9	جمع	6
جمع کل		32

توضیحات:

رنگ سبز برای دروس اصلی است.

رنگ قرمز برای دروس جبرانی است که تعداد واحد آنها جز واحدهای نهایی محسوب نمی شود.

رنگ آبی برای دروس اختیاری است که از بین دروس زیر انتخاب می شود.

 

 

برنامه درسی سیستم‌های سلامت و تعداد واحدها:

رشته سیستمهای سلامت در مقطع کارشناسی ارشد دارای 32 واحد درسی است که 12 واحد آن را دروس اجباری، 12 واحد دروس اختیاری و 8 واحد آن را پایان نامه و سمینار تشکیل می دهند.

دروس جبرانی:

ردیف	نام درس	واحد
1	آشنایی با سیستم های سلامت	3
2	آمار زیستی و شاخص های بهداشتی	3

دروس اجباری:

ردیف	نام درس	واحد
1	تحقیق در عملیات در سلامت	3
2	بهبود فرايند و كيفيت در سلامت	3
3	فناوري اطلاعات در سلامت	3
4	استانداردها، معيارهاي ارزيابي و اعتبارسنجي سيستم هاي سلامت	3
5	كارورزي مهندسي سيستم هاي سلامت ۱	0.5
6	كارورزي مهندسي سيستم هاي سلامت 2	0.5

 

 

 

دروس اختیاری:

ردیف	نام درس	واحد
1	مدل هاي احتمالي در سلامت	3
2	سيستم هاي اطلاعات سلامت	3
3	تصميم گيري در سيستم هاي سلامت	3
4	واكافت شبكه هاي اجتماعي در سلامت	3
5	شبكه و مكان گسسته در سلامت	3
6	مدل سازي پويايي هاي سيستم در سلامت	3
7	مباحث پيشرفته در مهندسي سيستم هاي سلامت	3

اساتید گروه مهندسی سیستم های سلامت مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس به شرح ذیل است:

دکتر محمدمهدی سپهری: مدیر گروه سیستم های سلامت هستند که تخصص ایشان در مباحث تحقیق در عملیات است و دروس مربوط به تحقیق در عملیات و شبکه را ارائه می دهند.

دکتر بختیار استادی: مباحث مربوط به کیفیت، فرایندهاواستانداردها را تدریس می‌کنند.

دکتر توکتم خطیبی: دروس مربوط به فناوری اطلاعات و داده کاوی را تدریس می‌کنند.

دکتر سمیه سادات: دروس سیستم های پویا و مدیریت راهبردی را تدریس می‌کنند.

درس آشنایی با سیستم های سلامت توسط دکتر مهدی برزگر ارائه می شود که عضو هیأت امناء مؤسسه غیرانتفاعی محب هستند.

با توجه به جدید بودن گرایش سیستم های سلامت در کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، رتبه هایی که در کنکور 93-94 در این رشته پذیرش شدند بین 150 تا 250 بودند که احتمالاً با شناخت بیشتر، این دامنه در سال های آینده کمتر خواهد شد. هنوز آینده کاری مشخصی برای این رشته وجود ندارد اما با توجه به نیازی که دیده شده و رفته رفته بیشتر احساس می شود و همچنین اقداماتی که در حال صورت گرفتن است، آینده خوبی برای این رشته پیش بینی می شود.

 

 

دانشگاه‌های پذیرنده:

دانشگاه‌هایی بر اساس دفترچه انتخاب رشته ارشد 1396 که در رشته سیستم های سلامت پذیرش دانشجو دارند.

ردیف	نام دانشگاه
1	دانشگاه تربيت مدرس
2	دانشگاه صنعتي اميركبير- تهران
۳	دانشگاه صنعتي نوشيرواني بابل
۴	موسسه غيرانتفاعي كاسپين - البرز قزوين